’s-Hertogenbosch (ofwel Den Bosch) was de stad van Jheronimus Bosch – ook wel Jeroen Bosch genoemd – , hier werkte en woonde hij. Aan de Markt vond Jheronimus Bosch zijn inspiratie en rijpten zijn grote thema’s: verleiding, zonde en rekenschap. De Bossche binnenstad veranderde na zijn dood in 1516 amper gedurende de afgelopen 500 jaar. Ook Jheronimus Bosch zijn werk bleef onverminderd uniek, zijn tijd ver vooruit.
Zijn familie heet eigenlijk ‘Van Aken’; Jheronimus is de enige die zijn schilderijen signeert met ‘Bosch’ en zo zijn band met de stad bevestigt. Toch verwerkt Jheronimus nooit iets van ’s-Hertogenbosch in zijn schilderijen of tekeningen. En ook de landschappen die hij maakt zijn vaak heuvelachtiger dan de Meierij.
Wie vandaag de dag door het centrum van ’s-Hertogenbosch (ofwel Den Bosch) loopt, krijgt veel mee van Jheronimus Bosch zijn stad. Het was één van de vier hoofdsteden van het Hertogdom Brabant, met 20.000 inwoners een grote stad. Sinds de vijftiende eeuw veranderde het stratenpatroon van de Bossche binnenstad nauwelijks. Een groot deel van de stadsrivier, de Binnendieze, is inmiddels gedempt, maar bijna vier kilometer bleef bewaard en werd gerestaureerd. Gebouwen uit Jheronimus Bosch zijn tijd, zoals de Sint-Janskathedraal, Sint-Jacobskerk en Sint-Antoniuskapel, zijn ondanks verbouwingen nog zeer herkenbaar. De Moriaan aan de Markt en het Onze- Lieve-Vrouwehuisje werden opnieuw gebouwd en zien er nog uit als rond 1500.
Als Jheronimus van Aken wordt hij rond 1450 geboren in de Vughterstraat, in het huis van zijn grootvader en schilder Jan waar Jheronimus Bosch zijn vader en ooms ook wonen en het familieatelier delen. Jheronimus heeft twee broers: Jan en Goessen, en twee zussen: Herbertke en Kathrien. Na de lagere school gaat Jheronimus naar de Latijnse school, wat hem onderscheidt van de meeste van zijn leeftijdgenoten. In 1462, als hij een jaar of twaalf is, kopen zijn ouders een huis aan de Markt. Daar krijgen Jheronimus en Goessen hun schildersopleiding. In 1480 trouwt Jheronimus met Aleid, dochter uit de welgestelde en ontwikkelde familie Van de Meervenne. Ze betrekken Aleid’s huis aan de Markt, tegenover het schildersatelier van de familie Van Aken.
In 1488 wordt hij ‘gezworen lid’ van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. Jheronimus’ lidmaatschap van dit elitaire gezelschap, met een eigen kapel in de Sint-Janskerk en een huis – het Zwanenbroedershuis – voor samenkomsten, bevestigt zijn voorname status. Rond deze tijd begint Jheronimus ook zijn schilderijen te signeren met zijn artiestennaam: ‘Jheronimus Bosch’, naar de stad waar hij woont en werkt. Het gaat Jheronimus voor de wind: dankzij zijn prestigieuze opdrachtgevers is hij in goeden doen, maar bijzonder rijk wordt hij niet.
Op 9 augustus 1516 wordt Jheronimus begraven, vanuit de Sint- Janskathedraal. Waaraan hij is gestorven weten we niet; er waarde in die periode een besmettelijke ziekte door ’s-Hertogenbosch maar of die hem ook velde, is onbekend. Wel bekend is dat Jheronimus Bosch zijn werk in de vijf eeuwen na zijn dood onverminderd bijzonder en uniek is gebleven. En dat hij met recht de beroemdste middeleeuwse schilder van Nederland genoemd mag worden. Geboren, getogen en overleden in zijn stad, ’s-Hertogenbosch.
Veel van de huizen uit zijn tijd bestaan nog, 500 jaar later. Dat zijn intussen beschermde monumenten. Ook één van de huizen aan de Markt waar Jeroen Bosch heeft gewoond – In den Salvatoer – bestaat nog steeds. Van veel van deze middeleeuwse huizen zijn prachtige miniaturen gemaakt. Deze miniaturen en alle onderdelen ervan zijn nauwkeurig op schaal 1 : 125. Het model is vervaardigd van het steenachtige materiaal ‘parastone’. De werkelijkheid is in het model van deze authentieke panden met grote precisie nagebootst, voor zover de techniek dat toeliet.
Speciaal vanwege het Jeroen Boschjaar, 500 jaar na zijn dood in 1516, is er een korting doorgevoerd op de oorspronkelijke prijzen van deze miniaturen van deze monumenten, waardoor de prijzen met bijna 25% zijn verlaagd.